Billi tintervjeni fil-kriżi tal-Mali, l-ECOWAS qed turi li hija dejjem aktar politika. Sa mis-snin 1990, l-organizzazzjoni estendiet il-prerogattivi tagħha.
Illum il-Ħadd, iltaqgħu membri tal-Komunità Ekonomika tal-Istati tal-Afrika tal-Punent (ECOWAS). iltaqa’ f’summit biex jissospendi s-sħubija ta’ Mali sa Frar 2022, skadenza għall-organizzazzjoni tal-elezzjonijiet. Mill-kolp ta' stat ta' Awwissu 2020, CEDEO kien involut f'negozjati mal-ġunta militari ta' Mali. Filwaqt li inizjalment maħluqa biex tippromwovi l-integrazzjoni ekonomika tal-membri tagħha, l-ECOWAS dejjem aktar għandha rwol diplomatiku. Fil-Mali, iżda wkoll fil-Guinea, il-Ginea Bissau u l-Burkina Faso, il-korp internazzjonali stabbilixxa lilu nnifsu l-kompitu li jsolvi l-kunflitti u l-kriżijiet politiċi fis-sottoreġjun tal-Afrika tal-Punent.
Għandu jingħad li lil hinn mill-ekonomija, l-ECOWAS mgħammra lilha nnifisha b'għodod diplomatiċi: fl-1999, il-Komunità Ekonomika tal-Istati tal-Afrika tal-Punent adottat "Protokoll relatat mal-Prevenzjoni, Ġestjoni, Riżoluzzjoni tal-Konflitti, Żamma tal-Paċi u Sigurtà". Dan huwa, skont l-ECOWAS, "maħsub biex jiżgura s-sigurtà kollettiva u l-paċi". Ma’ dan l-istrument jiżdied il-“Protokoll Addizzjonali dwar id-Demokrazija u l-Governanza Tajba” li ġie adottat f’Diċembru 2001 u li għandu jippermetti lill-istituzzjoni “tinfluwenza b’mod pożittiv l-iżviluppi politiċi u ta’ sigurtà” fl-Istati Membri.
Xi fallimenti...
L-ECOWAS, li l-missjoni primarja tagħha kienet li tistabbilixxi unjoni ekonomika u monetarja b'saħħitha tal-Afrika tal-Punent, għalhekk qed taħtar dejjem aktar rappreżentanti u medjaturi speċjali fl-istati membri tagħha, waqt kunflitti, kolpijiet ta' stat jew saħansitra sempliċement f'elezzjonijiet presidenzjali. F’dawn l-aħħar snin, ma qagħditx lura milli tagħmel stqarrijiet pubbliċi dwar ksur tad-drittijiet tal-bniedem imwettaq mill-forzi armati f’diversi pajjiżi.
Fl-2015, fil-Burkina Faso, attentat ta’ kolp ta’ stat daħħal lill-pajjiż fi kriżi politika serja. Erbat ijiem wara l-kolp ta’ stat, l-ECOWAS ipproponiet ftehim biex tintemm il-kriżi, li rriżulta fir-ritorn tal-President interim Michel Kafando. Ftehim li jipprovdi wkoll, għall-elezzjonijiet, l-awtorizzazzjoni biex jipparteċipaw il-partitarji tal-President depost Blaise Compaoré, meta kienu ġew esklużi mill-Assemblea Nazzjonali, kif ukoll l-amnestija tal-putschisti. Id-dokument propost mill-ECOWAS jikkawża għajta minn oppożizzjoni li tistaqsi kif seta’ jiġi propost tali ftehim.
Fallimenti, l-ECOWAS taf... Fil-Mali, fl-2020, diversi emissarji jmorru hemm min-naħa tagħhom. Il-Komunità Ekonomika tal-Istati tal-Afrika tal-Punent qed tipproponi pjan biex ittemm il-kriżi lill-moviment ta’ protesta Maljan, l-M5-RFP. Bħal fil-Burkina ftit snin qabel, l-ECOWAS tabilħaqq ippruvat iġġib lil Keïta lura għall-poter. Iżda "is-soluzzjonijiet proposti tal-missjoni ECOWAS assolutament ma jikkorrispondux mal-aspirazzjonijiet u l-aspettattivi espressi mill-M5-RFP u mwettqa mill-maġġoranza assoluta tal-poplu Maljan", jirrispondi l-moviment tal-oppożizzjoni. Il-pjan direzzjonali tas-CEDEA qatt mhu se jiġi adottat u l-missjoni mmexxija mill-eks President Niġerjan Goodluck Jonathan mhu se jkollha l-ebda effett.
… u suċċessi
Iżda mhux kollox għandu jintrema fl-azzjonijiet diplomatiċi tal-ECOWAS. Fil-Ginea, meta seħħ kolp ta' stat f'Diċembru 2008, daħlet fis-seħħ l-ECOWAS. L-istituzzjoni mbagħad saret "il-forza li tmexxi l-azzjoni politika tal-komunità internazzjonali fil-Guinea", jikteb Dr Gilles Olakounlé Yabi, tal-Fondazzjoni Friedrich Ebert, f'rapport iddedikat għar-rwol tal-ECOWAS fil-ġestjoni ta' kriżijiet u kunflitti politiċi. Matul il-kriżi ta' Jannar u Frar 2007, il-Komunità Ekonomika tal-Istati tal-Afrika tal-Punent kienet diġà offriet medjazzjoni. Fiż-żmien tal-kolp ta’ stat ta’ Diċembru 2008, is-CEDEA bagħtet missjoni. "Din il-preżenza fiżika ta 'ECOWAS wara l-kolp ta' stat fissret għall-ġunta CNDD mill-bidu li l-azzjonijiet tagħha jkunu mmonitorjati mill-komunità", ikompli Gilles Olakounlé Yabi, li jispjega li, jekk l-Unjoni Afrikana kellha rwol importanti, " L-ECOWAS kienet fuq quddiem u wettqet ħidma preparatorja dejjem notevoli”.
Fil-Ginea Bissaw, l-ECOWAS kellha wkoll rwol vitali: filwaqt li l-gwerra ċivili tal-1997-1998 opponiet diversi partijiet, inklużi l-forzi armati tas-Senegal u l-Guinea, flimkien mal-forzi leali lejn il-President Vieira, l-ECOWAS innegozjat il-ftehim ta’ Abuja, li għandu jġib miegħu jintemmu l-ostilitajiet u jwasslu għall-iskjerament tal-ewwel kontinġenti tal-ECOMOG, magħrufa aħjar bħala l-“Elmi Bojod”.
Għaliex dan it-treġġigħ lura?
Taħt il-pressjoni ta' avvenimenti politiċi u ta' sigurtà, l-ECOWAS saret korp diplomatiku. Għax mingħajr paċi, l-iżvilupp ekonomiku jidher impossibbli. Kollox imur lura għall-1990. Imbagħad in-Niġerja kkonvinċiet lill-ECOWAS biex tibgħat 20 raġel fil-Liberja. Mgħaddas fi gwerra ċivili vjolenti, il-pajjiż wasal f’punt ta’ tkissir. Biżżejjed biex il-komunità toħroġ mill-prerogattivi tagħha. L-ECOWAS imbagħad ħolqot il-Grupp ta' Monitoraġġ tal-Waqfien mill-Ġlied tal-Komunità Ekonomika tal-Istati tal-Afrika tal-Punent (ECOMOG). Għan ta' din il-forza: il-waqfien mill-ġlied u ż-żamma tiegħu. Disa' snin wara l-ħolqien tiegħu, ECOMOG, maħsub biex idum għal żmien qasir, sar permanenti. Wara l-Liberja, il-forzi armati tal-ECOWAS imbagħad se jintervjenu fis-Sierra Leone, it-Togo u l-Mali fl-000, 1998 u 2005.
Ir-rwol tal-ECOWAS "sar dejjem aktar politiku u l-azzjoni tagħha fl-aħħar mill-aħħar kienet tikkonsisti aktar fil-promozzjoni tal-paċi u s-sigurtà reġjonali milli fl-istimulazzjoni tal-attivitajiet tal-Afrika tal-Punent", stmat Rinaldo Depagne, direttur tal-proġett tal-Afrika tal-Lvant. Punent tal-Grupp ta 'Kriżi Internazzjonali, f'kolonna ffirmata fl-2016. L-ECOWAS bdiet taqdi r-rwol ta’ “pumpiera” fil-pajjiżi membri tagħha. Bidla fil-politika li kellha t-tlugħ u l-inżul tagħha. Iżda sfida kbira tiffaċċja l-Komunità Ekonomika tal-Istati tal-Afrika tal-Punent: lil hinn mill-kriżijiet politiċi interni, l-Afrika tal-Punent issa qed tiffaċċja attivitajiet kriminali u terroristiċi transnazzjonali. U għal dan, l-ECOWAS tidher li mhix mgħammra wisq biex tirnexxi fil-missjoni diplomatika u ta' sigurtà l-ġdida tagħha. L-organizzazzjoni, skont l-International Crisis Group, għandu jkollha “ċentru reali għall-ġlieda kontra l-kriminalità organizzata, mifhuma fis-sens wiesa’ tat-terminu, u li jinkludi t-terroriżmu, it-traffikar tad-droga, in-nies jew l-armi”.