Kif il-kriżi Etjopjana nbidlet f'kunflitt vjolenti

Fl-Etjopja, il-banju tad-demm ikompli bla ma jidhirx. Ħarsa lura lejn ir-raġunijiet għal din il-vjolenza tal-massa, li tista’ tmur għall-agħar fi żmien qasir.

L-Etjopja issa ilha sena fi gwerra. Il-kunflitt faqqa’ f’Novembru 2020, fil-provinċja ta’ Tigray (it-Tramuntana tal-pajjiż). Għalkemm diversi atturi huma involuti, l-ewwel tpoġġi l-forzi tal-gvern f'Addis Ababa kontra t-Tigray People's Liberation Front (TPLF), l-organizzazzjoni li ddominat il-koalizzjoni EPRDF li To mexxa l-pajjiż mill-1991 sal-2019.

Minn kriżi għal kunflitt

Il-Prim Ministru attwali, Abiy Ahmed, u l-mexxejja tat-TPLF mhux dejjem kienu għedewwa, peress li huwa tal-aħħar li oriġinarjament maħtur fil-pożizzjoni tiegħu, fl-2018. Iżda madwar sena wara l-ħatra tiegħu, Abiy Ahmed għażel li jxolji l-koalizzjoni li kienet tmexxi l-pajjiż mill-1991, biex tibdilha b’organizzazzjoni politika ġdida, il-“Partit tal-Prosperità”, li l-mexxejja tiegħu tat-TPLF, mehmuża ma’ l-istrutturi preċedenti tal-EPRDF u esklużi minn ċerti karigi, irrifjuta li jingħaqad mal-gradi.

Imbagħad sabu ruħhom fl-oppożizzjoni għall-ewwel darba mit-tmiem tal- reġim awtoritarju tad-Derg, il-moviment tad-dittatur Mengistu li kienu ne//ew mill-poter fl-1991.

Wieħed mill-kawżi ewlenin tal-kriżi kienet id-deċiżjoni tal-gvern li jipposponi l-elezzjonijiet leġiżlattivi skedati għall-2020, li jiċċita r-riskji assoċjati mal-pandemija. Wara dan il-posponiment, it-TPLF sfida l-inġunzjoni tal-gvern minn jorganizza elezzjoni reġjonali fit-Tigray Settembru 2020.

Meta, ftit wara, il-qawwa Etjopjana nediet l-ewwel offensiva kontra Tigray, wara attakki fuq diversi bażijiet militari li ppermettew lit-TPLF jakkwista tagħmir militari. Il-Prim Ministru ppreżenta din l-offensiva bħala a operazzjoni tas-sigurtà tal-patrija immirat biex iżżarma t-TPLF u jerġa’ jikseb il-kontroll tal-provinċja, għanijiet li wiegħed li jilħaq fi żmien ftit ġimgħat.

It-treġġigħ lura tal-bilanċ tal-poter

Għall-ewwel l-avvenimenti dehru li jagħtuh raġun. F'Diċembru 2020, forzi federali ħa kontroll ta’ Mekele, il-kapitali tat-Tigray. Wara din ir-rebħa, Addis Ababa installa gvern transitorju fil-provinċja.

Madankollu, il-ġlied kompla fil-bqija tat-Tigray matul ir-rebbiegħa tal-2021 bejn il-forzi federali u l-moviment tar-reżistenza organizzat minn eks eżekuttivi tat-TPLF: il-Forzi tad-Difiża Tigray (TDF).

F'Ġunju 2021, deher ċar li l-bilanċ tal-poter kien biddel favur it-TDFs. Dawn tal-aħħar għandhom reġa’ ħa l-kontroll ta’ Mekele u bdew javvanzaw fit-territorji Amhara u Afar, iż-żewġ reġjuni li jmissu mat-Tigray.

It-TDF alleat ruħu wkoll ma' organizzazzjoni ribelli eto-reġjonali oħra, l-Armata tal-Ħelsien Oromo (OLA), fazzjoni armata li ħarġet mill-qasma tal-2018 mill-Front ta’ Liberazzjoni Oromo, iżda issa hija meqjusa bħala l-ġwienaħ armata tagħha, u issa qed jersqu lejn Addis Ababa.

Bi tweġiba għal dan il-progress, il-gvern għamel iddikjara stat ta’ emerġenza madwar il-pajjiż, miżura li tawtorizzah jingaġġa “kull ċittadin ta’ età tal-ġlied u li għandu arma”. Għalhekk nistgħu nistennew qawmien mill-ġdid tal-ġlied, f'kunflitt diġà partikolarment brutali.

L-użu tal-vjolenza tal-massa

Din il-proklamazzjoni tal-istat ta’ emerġenza tikkoinċidi mal-pubblikazzjoni ta’ a rapport konġunt tan-NU u l-Kummissjoni Etjopjana tad-Drittijiet tal-Bniedem li tirrapporta massakri, attakki indiskriminati, vjolenza sesswali u tortura mwettqa fuq iż-żewġ naħat.

Dan ir-rapport jikkonkludi għal delitti tal-gwerra possibbli u delitti kontra l-umanità mwettqa mill-belliġeranti kollha, u jissuġġerixxi, b'mod żbaljat, ekwivalenza bejn l-atti kriminali tal-forzi Tigrajan fil-bidu tal-kunflitt u dawk, aktar numerużi u letali, imwettqa mill-forzi federali. fl-aħħar xhur.

B'mod aktar ġenerali, tippreżenta biss viżjoni parzjali tal-kruhat tal-kunflitt, minħabba l-ostakli li xekklu l-ħidma tal-investigaturi, iżda fuq kollox għaliex ma tirrapportax dwar il- attakki mill-ajru li laqtu lil Tigray, lanqas tal- ġuħ li jirriżulta mid-deċiżjoni tal-gvern li jipprevjeni l-kunsinna ta’ għajnuna umanitarja lir-reġjun.

Madankollu, dan ir-rapport juri li l-protagonisti tal-kunflitt irrikorrew għal forom estremi ta’ vjolenza tal-massa. Biex tifhem kemm it-treġġigħ lura tad-dinamika militari li seħħet fl-aħħar xhur kif ukoll il-brutalità tal-gwerra, huwa utli li tirrevedi r-rwol li t-TPLF kellu fis-soċjetà Tigrajan għal kważi erbgħin sena.

L-oriġini tal-ankraġġ soċjali tat-TPLF

Minħabba l-istorja tiegħu, it-TPLF huwa parti integrali mit-tessut soċjali fit-Tigray (fejn jgħixu madwar 7 miljun ruħ, minn madwar 115-il miljun abitant tal-Etjopja). Illum, l-organizzazzjoni qed terġa’ tikkonnettja biss mar-ribelljoni: qabel ma ħadet il-poter fl-1991 – imbagħad tneħħiet minnha fl-2019 – mexxiet gwerra ta’ gwerillieri ta’ ħmistax-il sena kontra r-reġim militari ta’ dak iż-żmien.

Matul dan il-perjodu, hija stabbiliet a sett ta’ prattiki politiċi u istituzzjonijiet ta’ governanza lokali – inklużi l-kumitati tar-raħal – li ttrasformaw u għadhom jistrutturaw is-soċjetà Tigrajana llum.

Hemm monumenti li jikkommemoraw il-“martri” tat-TPLF fl-irħula kollha tar-reġjun u ħafna familji jgħoddu fost il-membri tagħhom veterani tal-ewwel ribelljoni.

Għal dawn ir-raġunijiet kollha, “l-eliminazzjoni tat-TPLF bħala forza politika,” peress li dak kien l-għan iddikjarat tal-prim ministru, qatt ma kienet strateġija vijabbli. Abiy Ahmed seta’ jagħmel diskors tal-faċċata u jispjega li l-għadu tiegħu ma kienx il-poplu Tigrajan iżda l-mexxejja tal-forza politika dominanti tal-pajjiż li qabel kienet. Madankollu, fl-istess ħin, it-Tigrayans kienu murija bħala a "kanċer" u "hyenas" mill-midja statali u, għal ftit jiem, il-gvern ilu jorganizza roundups immirati lejn individwi mit-Tigray li jgħixu f'Addis Ababa.

L-użu tal-ġuħ bħala arma tal-gwerra

Il-vjolenza kontra l-popolazzjoni ċivili f'Tigray ma kinitx limitata għall-forzi federali. Dawn irċevew appoġġ qawwi minn l-armata Eritrea u milizzji amhara li, jaqsmu l-istess animosità lejn il-komunitajiet Tigrayan u l-istess aspirazzjoni li jkissru l-kapaċità tagħhom ta 'reżistenza, wettqu wħud mill-agħar atroċitajiet.

Madankollu, l-aktar arma devastanti tal-gwerra skjerata f'dan il-kunflitt tibqa' l-imblokk tal-għajnuna umanitarja impost mill-gvern, li wassal għall-ġuħ fi kważi t-territorji kollha attwalment ikkontrollati mit-TDF.

Billi deliberatament imutu bil-ġuħ il-popolazzjonijiet ta’ dawn it-territorji, il-gvern ipproduċa strateġija diġà adottata mid-Derg f’nofs is-snin tmenin.

Dak iż-żmien, il-ġuħ kien għamel kważi miljun vittma fit-Tigray u provinċji ġirien. Traġedja li xi midja barranija kienet kapaċi iffilmjar.

Illum, il-ġurnalisti m'għandhomx kważi l-ebda aċċess lejn żoni ta’ kunflitt u għandna ftit immaġini tad-diżastru umanitarju li qed ibatu.

Billi jimmira komunità sħiħa u juża l-ġuħ bħala mezz ta’ ġlieda, il-gvern qed iwettaq dak li l-Qorti Kriminali Internazzjonali u l-liġi Etjopjana jqisu bħala delitt tal-gwerra.

Din l-istrateġija qed turi li hija kontroproduttiva daqskemm kienet fil-passat, mhux biss fl-Etjopja, iżda wkoll fl-Etjopja. numru ta’ gwerer asimmetriċi jopponi armata konvenzjonali għal moviment ribelli li jingħaqad mal-popolazzjoni ċivili.

Huwa biss isaħħaħ id-determinazzjoni tat-Tigrayans biex jiddefendu lilhom infushom kontra l-okkupazzjoni tat-territorju tagħhom u biex iwaqqgħu l-gvern f'Addis Ababa.

Liema prospetti għall-alleanza ġdida ribelli?

Il-koalizzjoni li ffurmaw it-TDF u l-OLA aktar kmieni dan ix-xahar ma’ seba’ gruppi oħra tal-oppożizzjoni jidher li g[alissa jista’ j]omm il-vanta;; militari li kiseb. Iżda r-riżultat tal-kunflitt għadu 'l bogħod milli jiġi solvut.

Jista’ jkun jitħajjar li jsir parallel bejn il-koalizzjoni li għadhom kemm iffurmaw il-movimenti ribelli u dik li fuqha t-TPLF ħa l-poter fl-1991. Billi ssejjaħ membri tat-TPLF terroristi u "shifta" (banditi), il-gvern attwali juża retorika simili għal dik skjerata mid-Derg biex iqanqal il-biżgħat.

Madankollu, ix-xebh bejn is-sitwazzjonijiet ta’ dawn iż-żewġ koalizzjonijiet jibqa’ superfiċjali, u l-istorja mhux bilfors tirrepeti ruħha.

L-ewwel nett, filwaqt li l-koalizzjoni ffurmata fl-aħħar tas-snin tmenin ġabret flimkien organizzazzjonijiet li t-TPLF kien ħoloq fir-reġjuni l-oħra tal-pajjiż, il-koalizzjoni l-ġdida hija bbażata, għall-inqas parzjalment, fuq alleanzi bejn organizzazzjonijiet indipendenti, li kull wieħed ma’ bażi ta’ appoġġ tagħhom stess, u li sa ftit snin ilu kienu jaraw lil xulxin bħala avversarji. Għalhekk huwa aktar fraġli u aktar probabbli li jsofri defezzjonijiet.

Fuq kollox, din il-koalizzjoni ġdida qed tirriskja li tiffaċċja oppożizzjoni ferm aktar virulenti u determinata. Mhux probabbli li jkun jista' jibni bażi ta' appoġġ fil-bqija tal-pajjiż b'saħħtu daqs dak li għandu t-TPLF fit-Tigray.

Fl-1991, il-biċċa l-kbira tal-Etjopjani kienu jafu kważi xejn dwar it-TPLF, u d-dixxiplina tal-ġellieda tiegħu wara l-qbid ta’ Addis Ababa setgħet għelbet il-biżgħat li tqanqal mill-propaganda tal-gvern. Imma llum, ħafna Etjopjani jibżgħu mit-TPLF u l-alleati tiegħu għax jafu x’hi kapaċi l-organizzazzjoni meta jkunu fil-poter, u jibżgħu li jerġgħu lura lejn strateġiji awtoritarji li hija skjerata għal kważi tliet deċennji.

Dan jista’ jwassalhom biex iwieġbu b’mod massiv għall-appell tal-gvern meta ra li l-forzi federali ma kinux biżżejjed biex jirreżistu lir-ribelli.

Għalhekk nifhmu l-kwistjoni kollha tan-negozjati li l-medjaturi internazzjonali, l-unjoni Afrikana et les Istati Uniti, qed jippruvaw iġibu l-belliġeranti biex jibdew. Huma essenzjali biex tiġi evitata l-karnaġġjon li jista’ jirriżulta minn battalja għall-kontroll ta’ Addis Ababa, u biex jitneħħa l-imblokk tal-għajnuna umanitarja responsabbli għall-ġuħ fit-Tramuntana tal-pajjiż.

---

Marine Gassier, Riċerkatur, speċjalista fil-kunflitti u l-Qarn tal-Afrika, Xjenzi Po

Dan l-artikolu huwa ppubblikat mill-ġdid minn Il Konversazzjoni taħt liċenzja Creative Commons. Aqra l-artikolu oriġinali.