Kull ġimgħa, sib il-puplesija tal-lapes ta’ Tonakpa u l-biljett tal-burdata. Il-kartunista Beniniż huwa interessat illum l-Erbgħa fid-“demokraziji militari” il-ġodda u l-immaġni li jibagħtu lura.
Il-Mali, il-Guinea, is-Sudan, iċ-Ċad... Is-sena 2021 kienet ikkaratterizzata minn kolpijiet ta' stat suċċessivi b'pass sostnut fl-Afrika, u b'mod aktar partikolari fl-Afrika tal-Punent. Qabel tkompli fl-2022, mal-Burkina Faso. Spiss ibbenefikaw mill-appoġġ tal-popolazzjonijiet tagħhom, is-suldati ħadu l-poter mingħand presidenti li spiċċaw mingħajr saħħa.
Issa tqum il-mistoqsija dwar il-futur tad-demokrazija f’dawn il-pajjiżi. Fis-Sudan, il-Prim Ministru ċivili Abdallah Hamdok spiċċa tefa’ x-xugaman, f’pajjiż normalment taħt il-madmad tal-militar. Chad, intant, ma tantx inbidel, b'wieħed Déby — l-iben — jieħu post ieħor — il-missier.
Għall-Ginea, il-Burkina Faso u speċjalment il-Mali, is-sitwazzjoni hija differenti. Il-ġunti fis-seħħ għandhom vantaġġ: dak li jkunu għadhom u dejjem appoġġjati minn parti kbira tal-popolazzjonijiet tagħhom, b'mod partikolari grazzi għal diskorsi ostili għall-qawwiet kolonjali ta' qabel.
Il-komunità internazzjonali tidher bla sahha kbira quddiem dawn il-forzi ġodda preżenti. Kif ġabar fil-qosor iċ-Ċentru tal-Afrika għall-Istudji Strateġiċi, fiż-żmien tal-kolp ta’ stat f’Conakry, “li tirrikonoxxi l-kolp ta’ stat fil-Guinea kien jinkoraġġixxi biss intervent militari futur. Iżda li jagħti lura s-siġġu tiegħu lil Alpha Condé ma jerġax iġib id-demokrazija.
Illum, jidher ċar li l-militar għandhom argumenti x’jressqu. Minbarra r-riżultati ta’ spiss diżastrużi ta’ presidenti deposti mill-militar, ma jistax jingħad li l-ġunti in kwistjoni temmew l-istat tad-dritt sabiex jimponu dittatorjati.
"Mhux kolp ta' stat, iżda azzjoni inawgurali"
Fil-Guinea, il-bniedem b’saħħtu tal-armata, il-Kurunell Mamady Doumbouya, kien għalhekk assigura li “dan il-ġest li qed nagħmlu llum mhuwiex kolp ta’ stat iżda azzjoni inawgurali li tagħmilha possibbli li jinħolqu l-kundizzjonijiet għal stat. Aktar preċiżament stat tad-dritt”.
Ħlief li l-komunità internazzjonali, l-ECOWAS u Franza b'mod partikolari, diġà jidhru li jikkundannaw dawn id-demokraziji militari ġodda, wara li appoġġaw bl-addoċċ presidenti li ntrebħu lilhom. B', ovvjament, żewġ piżijiet, żewġ miżuri. Għax jekk l-iben Déby ma jkunx mhedded, għax leali lejn Emmanuel Macron, Assimi Goïta u Mamady Doumbouya, iridu jkollhom daharhom u jittrattaw sanzjonijiet imposti minn ECOWAS li ssegwi bl-addoċċ lil Franza.
Madankollu, huwa biss fl-aħħar tat-tranżizzjonijiet li se nkunu nistgħu niġġudikaw ir-riżultati tal-ġunti fis-seħħ. Dawn id-"demokraziji militari" ġodda jippermettu ridistribuzzjoni tal-karti. Fil-Mawritanja, il-Kurunell Vall kien irnexxielu fl-imħatra tiegħu, dik li jieħu miżuri qawwija u ma jikkontestax għall-president.
Issa rridu nagħtu ċans lill-militar biex jirriformaw il-pajjiżi rispettivi tagħhom. Huwa biss wara ftit snin li nkunu nistgħu niġġudikaw il-merti jew le tad-diversi kolpijiet ta’ stat ta’ dawn l-aħħar xhur.