2 کشور آفریقایی با خودداری از محکومیت روسیه در سازمان ملل متحد در 17 مارس، عدم تعهدی را نشان دادند که یادآور جنگ سرد است.
آخرین مارس 2 کشورهای آفریقایی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به قطعنامه ای رای دادند محکومیت تجاوز روسیه به اوکراین در صورت تصویب این متن، هفده کشور آفریقایی ترجیح دادند از رای خودداری کنند. مثل سنگال. مکی سال سپس در یک بیانیه مطبوعاتی خواستار احترام به استقلال و حاکمیت کشورها شد و مجدداً بر پایبندی خود به اصول عدم تعهد تاکید کرد.
در اواسط جنگ سرد در دهه 1960 متولد شد، آیا مفهوم «عدم تعهد» در حال بازگشت است، زیرا بلوک غرب به شدت تلاش میکند کشورهای مختلف را پشت سر خود همسو کند؟ به گفته محقق کامرونی، پل سیمون هندی، اگر «دور جغرافیایی درگیری فاصله عاطفی خاصی ایجاد می کند» یکی از عوامل رای ندادن چندین کشور آفریقایی بوده است، این واقعیت که این جنگ قدرت های بزرگ را در مقابل یکدیگر قرار می دهد، "همانطور که اغلب در آفریقا، بازتابی از عدم تعهد را برانگیخت".
اوگاندا، رهبر کشورهای غیر متعهد
اگرچه در مورد آن صحبت چندانی نشده است، اما جنبش غیرمتعهدها هنوز وجود دارد. و در میان اعضای آن بیشتر آفریقایی هستند. به نظر می رسد رای دوم مارس جنبشی را که در سال 2 در بلگراد متولد شد، مطرح کرد. فرانسیس کپاتینده، مدرس در Sciences-Po Paris، اطمینان میدهد که «ممتنع زیاد تا حدودی با بازگشت به سیاست عدم تعهد در دهه 1961 در قاره آفریقا، به رهبری کشورهایی مانند اوگاندا، که به تازگی ریاست جمهوری را بر عهده گرفته است، توضیح داده میشود. جنبش غیرمتعهدها، تانزانیا یا آفریقای جنوبی که پس از محکومیت تهاجم روسیه، مسیر خود را به سمت سیاست بی طرف تر تغییر داده است.
در حالی که غربی ها سعی می کنند خطوط را جابه جا کنند، تجدید حیات جنبش غیرمتعهدها نشان می دهد که آفریقا برای حرکت بین این دو بلوک چقدر دشوار است. اعلامیه هاوانا در سال 1979 "استقلال ملی، حاکمیت، تمامیت ارضی و امنیت کشورهای غیرمتعهد را در مبارزه با امپریالیسم، استعمار، استعمار نو، جداسازی، نژادپرستی، و هر گونه تجاوز خارجی، اشغال، سلطه، مداخله تضمین کرد. یا هژمونی قدرت های بزرگ یا بلوک های سیاسی».
قطبی سازی که آفریقا می خواهد از آن دور بماند
به طور خلاصه، برای کشورهای غیرمتعهد، نه موافق و نه مخالف بلوک های غرب و شوروی که درگیر یک جنگ سرد پایان ناپذیر بودند، مسئله مهم بود. یک معضل واقعی که بار دیگر در آفریقا به وجود می آید. قطبی شدن مجدد جهان به دو اردوگاه، این قاره را تحت فشار قرار می دهد که شراکت استراتژیک با اروپا و ایالات متحده و همچنین روسیه و چین ایجاد کرده است.
به گفته تیری ورکولون، هماهنگ کننده رصدخانه مرکز و جنوب آفریقای مرکز و جنوب مؤسسه روابط بین الملل فرانسه (IFRI)، این دوباره قطبی شدن است که آفریقا را تشویق می کند تا بازتاب کند. برای محقق، «برای فرار از این معضل استراتژیک، عدم تعهد ابداع شده در سال 1955 در سال 2021 به عنوان یک گزینه محتاطانه و اطمینان بخش بازمی گردد. جنبش غیرمتعهدها که از کنفرانس باندونگ در سال 1955 به وجود آمد، کشورهایی را گرد هم آورد که نمی خواستند به بلوک شرق یا بلوک غرب وابسته شوند.
در این چشم انداز عدم تعهد است که کشورهای آفریقایی برای برخی تصمیم گرفتند در 2 مارس در سازمان ملل از رای ممتنع خودداری کنند. تیری ورکولون معتقد است: «عدم تعهد، که ممتنع در رأی مجمع عمومی سازمان ملل بیانگر آن است، از جانبداری در این درگیری بین قدرتهای بزرگ اجتناب میکند و امکان عبور از آبهای متلاطم جنگ سرد جدید را فراهم میکند. آینده نشان خواهد داد که آیا این استراتژی دیپلماتیک باعث می شود که همه ناراضی یا ناراضی نباشند، به خصوص اگر درگیری شعله ور شود.
احتیاط آفریقایی
اکنون یک عملیات لابی واقعی از سوی بلوک غرب آغاز می شود. ایالات متحده اکنون به ونزوئلا، یکی از اعضای جنبش غیرمتعهدها چشم دوخته است. شکی نیست که اروپا تلاش خواهد کرد تا بر کشورهای آفریقایی که از سازمان ملل خودداری کرده اند، فشار بیاورد. اما وارد کردن این قاره به جنگی که متعلق به خودش نیست، دشوار خواهد بود، به ویژه زمانی که مشکلات کنونی پیش روی کشورهای آفریقایی را بدانیم.
برای تیری ورکولون، آفریقا با محکوم نکردن روسیه مطمئناً یک انتخاب معقول انجام داده است. «اگر حزب ممتنع این همه عضو در آفریقا دارد، نه تنها باید به عنوان نفوذ مسکو و کاهش محبوبیت اروپایی ها و آمریکایی ها تلقی شود، بلکه و مهمتر از همه باید انعکاسی از احتیاط و محافظت از سوی این حزب باشد. این محقق نتیجه گیری می کند: آفریقایی چند وابسته که می داند وقتی فیل ها می جنگند، این مورچه ها هستند که می میرند.
همچنین باید به خاطر داشت که جنبش غیرمتعهدها در طول جنگ سرد در پس زمینه جنگ بین اتحاد جماهیر شوروی و افغانستان از هم پاشیده شده بود. در آفریقا، به ویژه مداخله دو طرف قدرت های جهانی در جنگ های داخلی در منطقه دریاچه های بزرگ بود که قهرمانان جنبش در آفریقا را از هم جدا کرد. نگاهی به پایان رهبران آفریقایی جنبش: رابرت موگابه (زیمبابوه) سرنگون شد، جمال عبدالناصر (مصر) در دوران تصدی خود در تیررس غرب بود، تابات امبکی (آفریقای جنوبی) از سمت خود اخراج شد. با این حال، دومی سرنوشتی بهتر از پاتریس لومومبا، توماس سانکارا یا حتی معمر قذافی داشت که همگی حذف شدند.
اگر آفریقا امروز تصمیم بگیرد بی طرف باشد، پس، رهبران آن لزوما در موقعیت راحت نیستند. همانطور که مارک آنتوان پروز دو مونتکلوس به ما یادآوری می کند، غرب اغلب به سرعت "مقابله می کند. بی طرفی آفریقا" از طریق "مداخله استعماری نو" در صورتی که منافع خود را با بی طرفی مذکور در معرض تهدید ببیند.